"Тыуған Башҡортостанға тоғролоҡ һәм хеҙмәт итеү өлгөһө"

Күренекле башҡорт совет һәм Рәсәй сатиригы һәм юморисы, шағир, журналист һәм йәмәғәт эшмәкәре, Башҡортостан Республикаһының халыҡ яҙыусыһы, Рәсәй Федерацияһының һәм БССР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре, Дуҫлыҡ ордены кавалеры Марсель Шәйнур улы Сәлимовҡа (Мар. Сәлим) 75 йәш.

Ул 1949 йылдың 3 ғинуарында Башҡортостанда тыуған. Башҡорт дәүләт университетын (1971, филолог) һәм Свердловск юғары партия мәктәбен (1980, политолог) отличие менән тамамлаған. Совет Армияһы офицеры булараҡ, төньяҡ ғәскәрҙәр төркөмөндә хеҙмәт итә (Польша, 19711973), запастағы майор (1989). 1973 йылдан хаҡлы ялға сыҡҡанға тиклем "Һәнәк" ("Вилы") башҡорт сатирик журналы редакцияһында эшләй: әҙәби хеҙмәткәр, бүлек мөхәррире һәм 30 йыл дауамында - баш мөхәррир (1980-2010); рус телендә "Вилы" юмористик журналына нигеҙ һалыусы һәм уның беренсе баш мөхәррире( 1992-2010), донъяла беренсе халыҡтар юморы йәмғиәте соучредителе(Габрово, 1989). Йәмәғәт башланғысында Башҡортостан журналистар Союзы рәйесе итеп һайлана (1996-2006).
Мар. Сәлим Мәскәүҙә, Өфөлә, Ҡазанда, Чебоксарҙа, Симферополдә, Лондонда рус, башҡорт, татар, сыуаш, инглиз, болгар телдәрендә нәшер ителгән 50-нән ашыу китап, шулай уҡ Рәсәй халыҡтары әҙәбиәте тарихында тәүге сатирик. Уның тәрән уйлы һәм юғары художестволы әҫәрҙәре халыҡ араһында популярлыҡ менән файҙалана. Улар ярты йөҙгә яҡын телгә тәржемә ителгән һәм сит илдәрҙә лә күп баҫмаларҙа баҫылған. 
Сатириктың әҙәби псевдонимы боронғо төрки теленән тәржемә иткәндә: мар тар – мар, сәлим сәләмәт тигәнде аңлата. Бер ваҡыт "Яңы крокодил" яҙғанса, ул "Башҡортостанда сәләмәт еңелеү" булып тора. Әммә, бөгөнгө ысынбарлыҡтың кире яҡтарын киҫкен тәнҡитләп, Мар. Сәлим уны ҡара төҫтәрҙә генә һүрәтләмәй уның юморы асыҡ, көлөүе оптимистик, сатираһы патриотик. Һәм легендар сатирик-редакторҙың: "Мин һәр ваҡыт бөтә насарлыҡҡа оппозицияла" тип әйтеүе осраҡлы түгел. Башҡортостан Республикаһы башлығы Радий Хәбиров "XXI быуат яҙыусыһы" төбәк-ара форумында (Өфө, 2021) күп милләтле әҙәбиәт вәкилдәре менән осрашыуҙан һуң социаль селтәрҙә былай тип яҙҙы: "Беҙҙең күренекле сатирик Марсель Сәлимов: "мин тормоштоң насар булыуынан түгел, ә уның яҡшырыуы өсөн яҙам" тине. Донъяны үҙгәртеү, уны юғарыраҡ, кешелеклерәк, цивилизациялыраҡ итеү ынтылышы республиканың бөтә яҙыусылар берләшмәһен айырып тора. Һәр ваҡыттағыса, әлеге ваҡытта ла Марсель Шәйнур улы әүҙем ижади һәм ижтимағи-сәйәси эшмәкәрлек алып бара. Ул үҙе ойошторған Башҡортостан журналистикаһы ветерандары берекмәһе рәйесе, шулай уҡ үҙе ойошторған сатира һәм юмор секцияһы етәксеһе; БР яҙыусылар союзы идараһы ағзаһы, БР журналистар Союзы советы, республика ветерандар йәмәғәт ойошмаһы һәм "Белем" Рәсәй йәмғиәтенең Башҡортостан төбәк бүлексәһе ағзаһы, "ЛИффТ"  бөтә Рәсәй әҙәби журналының һәм "Һәнәк" республика сатирик журналының мөхәрририәт советы ағзаһы итеп һайланды. Ҡәләм оҫтаһы һәм тынғыһыҙ йәмәғәт эшмәкәре даими рәүештә халыҡ араһында була, юмористтың сағыу сығыштары кешеләрҙе изге эштәргә рухландыра. Ул республиканың мәҙәни ҡаҙаныштарын пропагандалауҙа һәм Рәсәйҙә һәм сит илдәрҙә башҡорт әҙәбиәтен үҫтереүҙә ҙур ҡаҙаныштарға эйә. Сит илдәрҙә, башҡа халыҡтар араһында башҡорт юморы уның ижады арҡаһында билдәлелек ала. Быны донъяның күп кенә күренекле яҙыусылары таный. Ҡаҙағстандың халыҡ яҙыусыһы Олжас Сөләймәнов былай тип яҙа: "был ҡыйыу башҡорт сатиригын 90-сы йылдар башынан, СССР халыҡтары конгрестарында ҡатнашҡандан бирле белеп, уның бөйөк остазы Мостай-ага Кәримдең "заман үҙгәрә, идеалдар юғала, әммә Мар. Сәлим үҙе булып ҡала... Эйе, Марсель Сәлимовтың сатираһы һәр ваҡыт патриотик, бер үк ваҡытта Милли һәм интернациональ, Евразия халыҡтарының дуҫлығы һәм берҙәмлеге өсөн даими сығыш яһай (Алматы, 2021). Ижади ҡаҙаныштары өсөн Марсель Сәлимов йәмәғәт ордендары һәм миҙалдары, Рәсәй һәм бер нисә сит ил журналистар ойошмаларының юғары почет билдәләре менән бүләкләнде.
Башҡорт әҙәбиәте һәм журналистикаһы аҡһаҡалы, 1988 йылдан СССР яҙыусылар Союзы ағзаһы, 1976 йылдан СССР журналистар Союзы ағзаһы, легендар Рәсәй сатиригы һәм юморисы Мар. Сәлимде дуҫтары, иптәштәре, коллегалары һәм рәсми кешеләр ҡотланы. Үҙенең тыуған көнөндә Марсель Шәйнур улы Башҡортостан Республикаһы башлығы Радий Хәбировтан хөкүмәт телеграммаһы алды, ул: "Һеҙҙең бөтә тормошоғоҙ, күп яҡлы ижади һәм йәмәғәт эшмәкәрлеге – тыуған Башҡортостанығыҙға тоғролоҡ һәм тоғролоҡ өлгөһө. Билдәле сатирик һәм юморист, һеҙ лайыҡлы абруй һәм ихтирам яуланығыҙ. Уҡыусылар һеҙҙең әҙәби һәләтегеҙҙе юғары баһалай". 
Бөгөн Марсель Шәйнур улы һуҡырҙар өсөн махсус китапхана уҡыусылары һәм финанс академияһы студенттары менән осрашты, унда үҙен яҙыусы булараҡ формалаштырыу, яңы донъя күргән баҫмалар хаҡында һөйләне һәм үҙенең ижади пландары менән уртаҡлашты. Юбилярға уның 2024 йылда махсус китапхананың тифлобаҫма бүлегендә Брайль шрифты менән башҡорт телендә баҫылған китабы бүләк ителде. Мар. Сәлимдең ҡыҙыҡлы повесы Өфөлә, Мәскәүҙә, Лондонда башҡорт, рус һәм инглиз телдәрендә нәшер ителгән "Тишекле таш"ты хәҙер һуҡыр уҡыусылар ҙа уҡый ала. Күптән түгел был китаптар махсус китапхана фондына һәм уның республика ҡалаларындағы филиалдарына тапшырылды.